پای مصنوعی چیست؟
در حال حاضر، فناوری عضوی مصنوعی با سرعتی فوق‌العاده پیشرفت کرده است و به افرادی که با قطع یا از دست دادن اعضای خود مواجه هستند، گزینه‌های بیونیکی متنوعی را ارائه می‌دهد. این گزینه‌ها شامل پای مصنوعی با حسگرهای پیشرفته است که توسط هوش مصنوعی کنترل می‌شود و دست‌های روباتیکی که کاربر می‌تواند با استفاده از قدرت ذهن خود آنها را کنترل کند.
اما این طرح‌های پیشرفته با فناوری هزینه‌های گسترده‌ای دارند و برای بسیاری از افراد، به خصوص در کشورهای در حال توسعه، غیرقابل دسترس می‌باشند. هزینه‌ی بالای این فناوری‌ها مانعی جدی برای دسترسی به عضو مصنوعی می‌باشد.
پای مصنوعی مانند پای طبیعی
در حال حاضر، تلاش‌ها در جهت توسعه و ارائه‌ی راهکارهای پایدارتر و با هزینه‌ی کمتر در زمینه عضوی مصنوعی در حال انجام است. هدف این تلاش‌ها ارائه‌ی گزینه‌های قابل قبول‌تر و قابل دسترس‌تر برای افرادی است که به این فناوری نیاز دارند. امیدواریم که با پیشرفت بیشتر در این زمینه، عضوی مصنوعی ( پای مصنوعی ) برای همگان به دسترس تر و قابل قبول‌تر شود.
تحولات فناوری پای مصنوعی
در دهه گذشته، تکنولوژی به طور چشمگیری عملکرد و ظاهر پروتزهای پا را تغییر داده است. امروزه افرادی که به هر دلیلی به از دست دادن عضو پا مجبور شده‌اند، از یک طیف گسترده‌ای از گزینه‌ها برای پروتز پا بهره‌مند می‌شوند. مدل‌های مختلفی از پای مصنوعی طراحی شده‌اند که برای انجام فعالیت‌های متنوع، از جمله پیاده‌روی، دویدن، رقص، دوچرخه‌سواری، شنا، گلف و حتی اسکی روی برف مناسب می‌باشند.
با پیشرفت فناوری، پای مصنوعی‌ها به طراحی‌های نوآورانه و قدرتمندی دست یافته‌اند. از جنبه کارایی، آنها به کاربران قابلیت‌های بیشتری را ارائه می‌دهند تا بتوانند در فعالیت‌های روزمره و ورزشی شرکت کنند. علاوه بر این، ظاهر زیبا و طراحی مناسب آنها به کاربران اعتماد به نفس و رضایت بیشتری می‌بخشد.
پای مصنوعی مقاوم
در فرآیند دقیق قالب‌گیری، طراحی و نصب پای مصنوعی، انواع مختلفی از عوامل تأثیرگذار هستند. باید تاکید کرد که در مدت زمان مشخصی قسمت آسیب‌دیده باید بهبود یابد و به وضعیت ثابتی برسد. با استقرار مکان دقیق جایگزینی، می‌توان از پروتزهای ابتدایی یا موقت برای آغاز مراحل مختلف توانبخشی بهره‌برداری نمود. این اقدامات موثر، پیشنهادهایی اساسی برای آغاز یک فرآیند توانبخشی موفق با استفاده از این محصولات هستند.
زمان پروتز پای مصنوعی
به مدت ۳ تا ۶ ماه پس از آغاز درمان، این پروتزها می‌توانند در بیماران مختلف مورد استفاده قرار گیرند. تغییراتی که در بدن ایجاد می‌شوند تا با پروتزهای موقت سازگاری یابد، باعث می‌شود که مکان آسیب‌دیده تا زمانی که پروتز دائمی جایگزین پروتز موقت شود، ثابت شود. این روند متناسب با تغییرات بدن در طول زمان، به تدریج ایجاد تطابق و پایداری لازم برای سوکت یا پروتز دائمی را تضمین می‌کند. این روند، برای تجربه بهتر و مؤثرتر با پای مصنوعی، یک راهنمایی عملی و کارآمد فراهم می‌کند.
هزینه ساخت پای مصنوعی
استفاده از پروتزهای موقت به بیمار امکان را می‌دهد تا به‌طور کلی با شرایط جدید بهتر آشنا شود، به ویژه در موارد پای مصنوعی. همچنین، این نوع پروتزها در مقایسه با پروتزهای دائمی، دارای هزینه کمتری هستند که برای تنظیم و تطابق با پای مصنوعی، به‌صرفه‌تر می‌باشد. با استفاده از پروتزهای موقت، بیماران به یک راهکار کارآمد دسترسی پیدا می‌کنند که همچنین به افزایش آگاهی و تسلط بر شرایط جدید پای مصنوعی خود کمک می‌کند.
با استفاده از پروتزهای موقت، بیماران به یک راهکار کارآمد دسترسی پیدا می‌کنند که همچنین به افزایش آگاهی و تسلط بر شرایط جدید کمک می‌کند.
پای مصنوعی مقاوم
با توجه به توسعه فناوری، قطعات با مواد باکیفیت و ساختاری مقاوم و سبک تر طراحی می‌شوند. این باعث می‌شود که استفاده از پای مصنوعی برای کاربران بهترین تجربه را فراهم کند و به آنها امکان انجام فعالیت‌های مختلف با راحتی و آسانی را بدهد.
در نهایت، با پیشرفت‌های به‌روز در زمینه پروتز پا و پای مصنوعی، امیدواریم که در آینده امکانات و گزینه‌های بهتری برای افرادی که به این تکنولوژی نیاز دارند، فراهم شود. تمام تلاش‌ها به منظور ایجاد پای مصنوعی با کارایی، زیبایی و قابل دسترسی بیشتر، در جهت بهبود کیفیت زندگی و امکانات بهتر برای افراد مبتلا به از دست دادن پا ادامه خواهد یافت.
ساختار پای مصنوعی
مواد فولادی و چوبی سنگین‌تر ظرف سال‌ها با پلاستیک سبک، آلیاژهای فلزی و کامپوزیت فیبر کربنی جایگزین شده اند. بسیاری از محصولات پای مصنوعی جدید شباهت بالایی به پای طبیعی انسان دارند و بخشی از انرژی تولید شده هنگام راه رفتن را ذخیره می‌کنند و به بدن برمی‌گردانند.
همچنین فنرهایی در پاشنه و پنجه جاسازی می‌شوند تا بیمار بتواند مچ پا را به طور طبیعی حرکت دهد، پروتز خاصیت ضربه‌گیری و چرخش چندمحوری داشته باشد، ارتفاع پاشنه آن قابل تنظیم بوده و همچنین پروتز ضدآب باشد.
انواع پای مصنوعی
پای مصنوعی انواع گوناگون دارد، از وسیله‌ای مقدماتی که راه رفتن روی سطح صاف را امکان‌پذیر می‌سازد تا پای هوشمند که دویدن یا شرکت در فعالیت‌های ورزشی حرفه‌ای را ممکن می‌سازد. البته بهره‌گیری از فیزیوتراپی و کار درمانی نیز برای آموزش چگونگی انجام دادن وظایف روزمره در خانه یا محل کار ضروری خواهد بود.
با این که زمان شروع فرایند استفاده از پروتز پای مصنوعی در بیماران مختلف متفاوت است، در کل این فرایند معمولاً چند هفته پس از جراحی آغاز می‌شود. در طول هفته نخست پس از جراحی اکثراً از محافظ اعضا استفاده می‌شود.
اندازه گیری پای مصنوعی
هر چه عضو مصنوعی سریعتر اندازه و کار گذاشته بشود، بیمار سود بیشتری می برد. از دشوارترین مشکلاتی که ارتوپد فنی و بیمار با آن روبرو می‌شوند تورم بخش باقی‌مانده عضو، به دلیل تجمع مایع، است. تورم، اندازه کردن عضو مصنوعی را سخت می‌کند، اگرچه اقدام‌های خاصی را می‌توان برای کاهش میزان ورم انجام داد.
محکم پانسمان کردن در کنترل تورم تأثیر دارد؛ پس از باز کردن این پانسمان و زمانی که از پای مصنوعی استفاده نمی شود، باند کشی برای جلوگیری از تورم به کار برده می‌شود.
روش صحیح پانسمان کردن به بیمار آموزش داده شده و معمولاً انتظار می‌رود که وی بتواند به تنهایی این کار را انجام دهد. 1 یا 2 باند کشی با عرض ۱۰ سانتیمتر (چهار اینچ) برای یک فرد بزرگسال معمولی کافی می باشد. هنگام بستن باند باید تا اندازه توان کشش باند، آن را کشید.
انتهای عضو قطع شده باید دائماً پانسمان باشد، اما باندها را باید هر ۴ تا ۶ ساعت تعویض کرد و هرگز نباید پانسمان بیش از ۱۲ ساعت روی عضو باقی بماند. اگر عضو ضربان داشت، پانسمان را باید عوض کرد.
البته می‌توانیم به جای باندهای کشی از”جوراب‌های منقبض کننده” مخصوص با خاصیت ارتجاعی استفاده کنیم، هر چند برخی اعتقاد دارند این جوراب‌ها به اندازه یک پانسمان مناسب کارآمد نیستند، اما بدون شک جوراب‌های منقبض کننده از پانسمان اشتباه بهتر می باشند. ( پای مصنوعی )
خواه جوراب منقبض کننده استفاده شود خواه باند کشی، باید آن را دست کم 3 بار در روز عوض کرد و انتهای عضو را به شدت به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه ماساژ داده و سپس جوراب یا پانسمان را به سرعت استفاده کرد.
زمان استفاده از پای مصنوعی
بیمار به طور معمول چند هفته پس از جراحی یعنی زمان بهبود جراحت و کاهش تورم بافت، برای اندازه‌گیری‌های پروتز و اندازه کردن آن حاضر می شود. برای تسریع بهبود می‌توان از حرکت‌های اصلاحی و توانبخشی بهره گرفت.
در این بین گروه پزشکی نیز نهایت تلاش خود را به کار می‌بندد تا قسمت باقی مانده عضو را در شکل صحیح نگه دارد و کارایی و استقامت کلی آن را افزایش بدهد. اندازه کردن پروتز معمولاً بدون فشار می باشد و پس از طی چند مرحله پروتز پای مصنوعی منحصر به فردی برای بیمار ساخته می‌شود.
پروتز پای مصنوعی
پای مصنوعی زیر زانو
ساده‌ترین پای مصنوعی زیر زانو دارای دو نوع می باشد:
در این نوع پای مصنوعی، بالشتک پاشنه با مچ پای سخت (SACH) و keel ارتجاعی (elastic keel) استفاده می‌شود. این پروتز زیر زانو از مواد نئوپرن کرپ یا فوم اورتانی ساخته شده است و دور keel طراحی می‌شود تا شبیه به پا باشد. با توجه به عدم وجود قطعه متحرک در این نوع، هزینه آن نسبتاً کمتر است و بادوام بوده و نیازی به نگهداری خاصی ندارد.
پای مصنوعی SACH و Elastic Keel دارای خاصیت جذب ضربه و انرژی است، اما نه به اندازه پای طبیعی که انرژی را ذخیره می‌کند. این محصولات معمولاً برای افرادی تجویز می‌شود که توانایی پیاده‌روی با سرعت متوسط را دارند و نیازی به تغییر سرعت چشمگیر ندارند.
استفاده از پای مصنوعی SACH و Elastic Keel به افرادی که به طور متوسط توانایی حرکت و پیاده‌روی را دارند، کمک می‌کند. این پروتز قابلیت جذب ضربات و کاهش شدت آنها را دارد و برای فعالیت‌های روزمره مناسب است. همچنین، به دلیل قیمت مناسب و بادوام بودن، این پا ها گزینه اقتصادی و عملکردی برای برخی از بیماران می‌باشد.
پروتز پای مصنوعی SACH
پروتز SACH یکی از ساده‌ترین و غیرمفصلی‌ترین نوع پای مصنوعی موجود است. این پروتز بدون قطعه متحرک عمل می‌کند و شامل یک شکاف پاشنه است که از جنس لاستیک نرم ساخته شده است. این شکاف پاشنه در ابتدای پیاده‌روی فشردگی ایجاد می‌کند و عملکردی مشابه مچ پا دارد.
با این حال، جنس keel در پروتز SACH سخت است تا استحکام و پایداری پا را در حین گام برداشتن تضمین کند و تنها حرکات جانبی کوچکی را امکان‌پذیر می‌سازد. این پروتز با ارتفاع‌های مختلف پاشنه عرضه می‌شود تا با انواع کفش‌ها با ارتفاع‌های مختلف سازگاری داشته باشد.
پروتز پا با Keel نرم
یکی از پروتزهایی که می‌توان با آن حرکات مختلف را انجام داد، پروتز SACH است. این نوع پای مصنوعی قادر است با سطوح ناهموار تطبیق پیدا کند و در عین حال حمایت و پایداری لازم را برای ایستادن و راه رفتن فراهم کند.
مدل های پای مصنوعی
پروتز پای مصنوعی با قطعات مفصل‌دار در دو مدل تک محوری و چندمحوری در بازار عرضه می‌شود. در اینجا، محور حرکتی به میزان و جهت حرکت در یک یا چند صفحه مرتبط است و این حرکت شبیه به حرکت طبیعی پا است. اگر پروتز پا در دو یا سه محور حرکت داشته باشد، توانایی حرکتی پا بهبود می‌یابد و بیمار قادر است تعادل خود را روی سطوح ناهموار حفظ کند.
پروتز پای تک محوری
یک گزینه برتر در پروتز پای مصنوعی تک محوری مفصل‌دار، مفصل مچ پا است که به بیمار امکان حرکت رو به بالا و پایین پا را می‌دهد و پایداری زانو را افزایش می‌دهد. بازده سیستم پروتز با وابستگی به زمانی است که کف پا با زمین تماس برقرار می‌کند و هرچه این اتصال سریعتر اتفاق بیفتد، پروتز پایدارتر خواهد بود. این ویژگی برای بیمارانی که قطع عضو در ناحیه بین زانو و لگن دارند، بسیار مفید است.
کنترل و پایداری پای مصنوعی تک محوری
با استفاده از پروتز پای مصنوعی تک محوری، بیمار قادر است زانوی خود را در حالت خم نگه دارد. سازوکار این نوع پروتز به گونه‌ای طراحی شده است که بیمار توانایی کنترل پا را با صرف انرژی کمتر دارد. اما متأسفانه، استفاده از مفصل مچ پا در پروتز تک محوری باعث افزایش وزن پروتز می‌شود و نیاز به نگهداری و سرویس بیشتری دارد.
به علاوه، قیمت پروتز تک محوری نسبت به پروتز ساده‌تر SACH کمی بیشتر است. با این حال، استفاده از پای مصنوعی تک محوری زیر زانو برای بیمارانی که به مشکلات پایداری و حفظ تعادل برخوردارند، مزیت‌های بیشتری دارد.
پای مصنوعی چند محوری
پروتز پای چندمحوری در وزن، دوام و قیمت با پروتز پای تک محوری تقریباً مشابه است، اما این نوع پروتز توانایی بیشتری در سازگاری با سطوح ناهموار دارد. پای مصنوعی چندمحوری علاوه بر حرکت رو به بالا و پایین، قابلیت حرکت به طرفین را نیز دارد. این ویژگی باعث می‌شود که فشار و استرس ناشی از حرکت‌های اضافه در حین راه رفتن جذب شده و پوست و پروتز در برابر ساییدگی بهتری محافظت شوند.
هدف از ابداع پروتز پای مصنوعی
این است که پای مصنوعی حتی‌الامکان شبیه به پای طبیعی عمل کند. با این حال پروتز از نظر قابلیت و میزان سازگاری با تمام محیط‌ها با پای طبیعی تفاوت دارد. هرچند پروتز کنترل شونده با ریزپردازنده حرکات پا و مچ پا را به طور خودکار هماهنگ می‌کند، ولی ارتباط مستقیم با بدن ندارد.
پروتز پای موتوری یا کنترل شونده با ریزپردازنده برای کار کردن چیپ، حسگر، موتور و محرک نیاز به باتری دارد. به علاوه قطعات الکترونیکی مربوط به سیستم‌های ریزپردازنده آنها را نسبت به دیگر پروتزها آسیب‌پذیرتر و ظریف‌تر می‌سازد.
بسیاری از این پروتزها مناسب استفاده در آب یا محیط‌های دارای پرگرد و غبار نیستند. همچنین به دلیل وجود ریزپردازنده از قطعات بیشتری استفاده می‌شود، پروتز سنگین می‌شود.
همچنین هنگامی که ریزپردازنده اطلاعات را برون‌یابی و قطعات مختلف پا و مچ پا را هماهنگ می‌کند، بیمار غالباً صداهایی را از داخل پروتز می‌شنود. در آخر این که بهره‌گیری از تکنولوژی روز و طراحی ظریف سبب افزایش قیمت این پروتز می شود.
پیشنهاد مطالعه: چشم مصنوعی
طراحی سوکت برای پروتز
پروتز پای مصنوعی
برای ساخت پروتز سازگار شما، ابتدا متخصص باید اندازه‌گیری‌های اولیه انجام دهد. این اندازه‌گیری‌ها او را قادر می‌سازد تا یک سوکت دقیق با فرم و اندازه پای مصنوعی شما بسازد.
دو روش متفاوت برای ساخت سوکت پای مصنوعی وجود دارد:
1. روش قدیمی و سنتی: این روش شامل قالب‌گیری دستی با استفاده از گچ می‌شود. با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد پای شما، ممکن است متخصص تصمیم بگیرد تا یک قالب گچی درست کند. اینکار با پیچاندن باندهای خیس به دقت دور پای مصنوعی انجام می‌شود. باندها خشک شدند، یک قالب سفت و سخت ایجاد می‌کنند که فرم و کانتور پای مصنوعی شما را کاملاً به خود می‌گیرد.
2. روش اسکن لیزری با کامپیوتر: در این روش، پای مصنوعی با استفاده از سیستم اسکن لیزر اسکن می‌شود. تصاویر با دقت یک میلی‌متری در یک کامپیوتر ذخیره می‌شوند و توسط پزشک و بیمار با دقت بررسی می‌شوند.
این روش اسکن لیزری به شناسایی نواحی حساس که نیاز به کاهش فشار دارند کمک می‌کند و از تغییرات دقیقی برخوردار است تا ویژگی‌های منحصر به فرد پای مصنوعی هر بیمار را بازتاب دهد. نتایج اسکن به مرکز طراحی ارسال می‌شوند و مشخصات به‌صورت مستقیم به یک کارور یا دستگاه تراش اتوماتیک منتقل می‌شوند. این روش نهایی، ایجاد فرم دقیقی را برای ساخت سوکت واقعی استفاده می‌شود.
عمر پای مصنوعی
عمر و دوام پای مصنوعی
پا مصنوعی است که بنابر وضعیت و نیازهای بیمار، تعمیراتی ممکن است ضروری باشند. افزایش یا کاهش وزن بیمار ممکن است به تغییر در تنظیمات سوکت یا سایر قسمت‌ها نیازمند کند. در بعضی موارد، به جای ساخت پای مصنوعی جدید به طور کامل، فقط اجزای جداگانه‌ای از آن ممکن است نیاز به تعویض داشته باشند.
